.: Performans Değerlendirme Ölçekleri     

Özel Doğuş İlköğretim Okulu Eğitimde Ölçme ve Değerlendirmeye yeni bir yaklaşım çerçevesinde, İlköğretimdeki tüm öğrencilerin her derste gösterdikleri performanslarını takip etmek ve onların gelişimlerine katkıda bulunmak amacı ile Öğrenci Performans Değerlendirme Ölçekleri (Rubrikler) geliştirmiştir.

Performans Değerlendirme Ölçekleri ile öğrencilerin her ders için kendilerinden beklenen performans düzeyleri önceden kendilerine bildirilmekte, daha sonra ise dönemde iki kez olmak üzere kendilerinin her ders için gösterdikleri bilgi, tutum, düşünme ve öğrenme becerileri ile ilgili gösterdikleri performans ve gelişim önerileri Performans Değerlendirme Ölçekleri ile veli ve öğrenciye okulun düzenlediği veli-öğrenci toplantılarında sunulur.

 Rubric (Performans değerlendirme Ölçeği ) nedir?

• Öğrenciye beklentileri ve kendi kendini değerlendirme kriterlerini gösteren bir bildirge formudur

• Rubrik bir puanlandırma sistemi değildir. Rubrik çalışması aslında kaliteyi neyin oluşturduğunu bulma dersidir.

• Performans Değerlendirme Ölçeği ile not verilmez.

• Öğrenciye kendi gelişimini takip etme fırsatı verir.

• Gerçek ve kalıcı öğrenme gerçekleşir.

• Başarıyı arttırır.

• Öğrencinin çalışmalarına yön vermesini sağlar.

• Eksikliklerin neler olduğunu ve bu eksiklikleri giderme yollarını gösterir.

• Kavrama, yorumlama, ilişkilendirme ve analiz etme zihinsel becerilerini geliştirir.

Neden Performans Değerlendirme Ölçeği (Rubric) Uygulaması yapıyoruz?
• Temel anlamda ölçme, öğrencinin gelişimini anlamak için kanıt toplamaktır. Öğretmen bunun için çok çeşitli kanıtlar toplar.

• Geçmişte temel kanıt kaynağı standard testlerdi. Bugün ise birçok öğretmen öğrencilerinin performansını ölçmeye yönelmektedir.

• Standard testler öğrencilerin bilgilerini ölçmede faydalıdır.

• Öğrencinin bu yetenek ve bilgilerini “gerçek hayatta” ve sorun çözmede kullanma becerilerini ölçmede yetersiz kalmaktadır.

• Başka bir deyişle, öğrencinin yorum yapma, kompozisyon, ve değerlendirme yeteneklerini ölçmede yetersizdir.

•  Öğrenciler kaliteli, yüksek bir performansın ne olduğunu bildikleri zaman daha yüksek performans ve başarı gösterirler.

Rubrikle Neyi Ölçmeyi Amaçlıyoruz?

•  Performans Değerlendirme Formu, belirtilen dönem sonunda öğrencide geliştirilmesi hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve davranışları ve bunlarla ilgili kendisinden beklenen performans düzeylerini içerir.

• Performans Değerlendirme Formlarının Birinci bölümünde her ders için konular esas alınarak öğrencide geliştirmeyi amaçladığımız hedef ve davranışlar ve bunlarla ilgili beklenen performans düzeyleri yer alır.

• İkinci bölümde ise öğrencide geliştirmeyi amaçladığımız Öğrenme becerileri ve öğretmenin eğitsel gelişim açısından öğrencilere yapacakları yorum ve öneriler yer alır.

• OKS ve Özel Okullar Sınavı

• Performans Değerlendirme Ölçekleri ile her ders için hedeflenen bilgi düzeyindeki becerilerin yanında İlköğretim son sınıfı olan Sekizinci sınıfta yapılan İlköğretim öğrencilerinin Lise türlerine göre yerleştirildiği OKS ve Özel Okullar Sınavlarının ölçtüğü

• KAVRAM

• İlke ve genellemeleri kullanarak YORUMLAMA

• İLİŞKİLENDİRME

• ANALİZ ETME zihinsel becerilerini öğrencide değerlendirip geliştirmekte amaçlanır.

Rubrik verileri Sonucunda nasıl bir destekleme çalışması yapıyoruz?

• Rubrik verileri sonucunda öğrencilerin zayıf ve güçlü olduğu konular belirlenip bu konular doğrultusunda eğitsel çalışmalar düzenlenir.

• ETÜT – ÖZEL HEDEF YÖNELİMLİ GRUP ÇALIŞMALARI gibi çalışmalar yapılır.

• Öğrenciler rubrikleri kendi çalışmalarını düzenleyip analiz etmek için de kullanabilirler.

• Bu şekilde kendi kendini değerlendirme sürekli kullanıldığı zaman öğrenciler kendi gelişimleri için hangi alanlarda çalışmaya ihtiyaç duyduğunu öğrenmiş oluyorlar.

• Öğrencilerin Performansının ölçülmesi, öğrenci gelişimini yönlendirmek açısından daha kapsamlı bilgiler toplamamızı sağlar

• Her bir öğrenciyi doğru analiz edebilmek için öğretmenlere, danışmanlara ve diğer ilgili eğitimcilere daha çok kanıt ve geçerli bilgi verir.

• Öğrenci belli bir konuyu çalışmakla kalmayıp çalıştığı bilgileri çeşitli durumlarda kullanabilmelidir. Bunu yapabildikleri zaman öğretmen öğrencilerinin performanslarını daha doğru değerlendirebilir.

Kaynak:  http://www.dogus.k12.tr/akd_olcme_degerlendirme_perf.htm

6. SINIF FEN BİLGİSİ DERSİNDE RUBRİK YÖNTEMİYLE

       Eğitimde, dünyadaki gelişmeler doğrultusunda, ülkemizde de yeni çalışmalar yapıldığı görülmektedir. İlköğretimden başlayarak müfredattaki yenilikler, öğrenci merkezli öğretim anlayışı, öğretmeni bir otorite merkezi olmaktan çıkarıp yol gösterici olmaya yönlendirmektedir. Burada, “sadece öğretim yöntemlerinde değişiklik yapmak yeterli olacak mıdır?” sorusu gündeme gelmektedir. Bu kadar farklı öğretim yöntemi, alternatif değerlendirme yöntemlerini de beraberinde getirmektedir. Geleneksel yazılı ve sözlü değerlendirmelerde kazanımlara yönelik bir ürün değerlendirmesi yapılmakta ve öğrencinin gelişimi göz ardı edilmektedir. Buna alternatif olan değerlendirme yöntemlerinden biri de süreç değerlendirmede kullanılan rubrik çalışmalarıdır.  

      Rubrik, öğrencilerin çalışmalarını ölçmekte kullanılan otantik bir değerlendirmedir. Kullanım amacına göre çok çeşitli şekillerde yaratılabilen rubrikler, üç temel ortak özellik taşımaktadırlar:

1. Rubrik, belirlenen hedefi (davranış, performans, v.b.) ölçmeye odaklıdır.
2. Performansı belirlemede bir derecelendirme aralığı kullanılmaktadır.
3. Dereceyi belirleyen düzeylerde düzenlenmiş, özel performans karakterleri içermektedir (Picket ve Dodge, 2001).

       Rubrik çalışmalarının bunu uygulayan öğretmenler için yararları şöyle sıralanabilir:

       Rubrik genellikle öğretmenlerin kullandığı bir değerlendirme aracı olarak düşünülmesine rağmen, aslında öğrencilerin kendi performanslarını değerlendirmesine olanak sağladığı için iyi bir alternatif ve otantik değerlendirme aracıdır. Öğrenciler rubrikteki bilgileri kullanarak, yapılan çalışmaları daha iyi anlayabilmekte ve ne yapmaları gerektiği konusunda daha net  karar verebilmektedirler. Bunun sonucunda, öğrencilerden “çalışmada benden ne istendiğini bilmiyordum” gibi sözlerin duyulma olasılığı azalmaktadır (Andrade, 2005). Rubrik uygulamalarında öğrencilerin özdeğerlendirmelerini yapmaları sağlanmaktadır. Böylece öğrenciler değerlendirme kavramına da farklı bir şekilde bakmaktadır. Rubrik ile, öğrencilerin değerlendirmeyi sadece ödül ya da ceza olarak değil, anlama ve kavrama kaynağı olarak görmesi sağlanmaktadır (Shepard 2000, 10). Rubrik sonucunda detaylı bir geri besleme hazırlama öğretmenler için daha kolay hale gelmektedir. Araştırmalar, özellikle öğrenciye yaptığı işteki güçlü ve zayıf olduğu durumlarla ilgili ayrıntılı bilgiler verdiğinde, geri beslemelerin öğrenmeyi arttırdığını göstermektedir (Black ve William, 1998).  Buna bağlı olarak da, rubrik ile öğrenciler geri besleme uygulamalarını, çalışmalarını geliştirmek için kullanmaktadırlar.  

      Rubrik uygulamalarının veli açısından da olumlu getirileri vardır. Öğretmenler, velilerden çocuklarının yaptıkları çalışmaları takip etmelerini isterler (Fullan, 2001). Fakat birçok aile, bu çalışmalar sırasında çocuklarından beklenenler konusunda çok fazla bilgi sahibi olmadıklarından, bu konuda öğretmenlerin beklentilerine yeterli yanıt verememektedir. Rubrik uygulamaları sayesinde veliler de çocuklarıyla ilgili beklentilerden haberdar olmaktadır. Bu da öğrencilerin derse olan motivasyonlarını arttırıcı bir etki göstermektedir (Epstein, 1994, p.47).  

      Rubrik uygulamasının daha verimli olabilmesi için bazı noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. Öncelikle öğrenciler, rubrik uygulamasını ve kullanım amacını anlamaya ihtiyaç duymaktadır. Sınıfta rubrik uygulaması yapmadan önce rubriğin ne olduğu ve amacı açıklanmalı ve küçük bir uygulama yapılmalıdır. Öğrencilerin, değerlendirme yaparken her zaman çok iyi olmadıkları görülmektedir. Kendi arkadaşlarını değerlendirirken acımasız, kendilerini değerlendirirken aldatıcı olabilmektedirler. Bunun önüne geçmek için; öğrencilere çalışmanın değeri ve önemi iyi anlatılmalı ve pratik yapmaları sağlanmalıdır (Falchikov 1986). Diğer bir önemli nokta da rubriklerin sadece puan verme araçları olmadıklarıdır. Rubriklerin değerlendirme işlevleri olduğu kadar, öğrenme ve öğretme işlevleri de bulunmaktadır (Andrade 2005).  
       Rubrik, performans düzeylerinin çok çabuk ve net değerlendirilmesini sağladığından, hem öğretmenler hem de öğrenciler için değerli bir uygulamadır ve çok çeşitli aktivitelerin değerlendirilmesinde kullanılan bir araçtır. Sözlü sunumların, yazılı sunum ve poster çalışmalarının, projelerin, sınıf içi grup çalışmalarının, apantuar etkinliklerinin, ünite ve ders kazanımlarının değerlendirilmesi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Kulanım amacına göre öğretimden önce, öğretim sırasında ya da öğretimden sonra uygulaması yapılabilmektedir. Yapılış amaçlarına göre çeşitli düzenleme şekilleri olabilmektedir. Ama genel olarak rubrik çalışması sırasında, değerlendirilen işteki kriterler listelenmekte ve bu kriterlerin niteliği en iyiden kötüye doğru derecelendirilmektedir (Goodrich 1997, Popham 1997). 

      Bu çalışmanın amaçlarından biri öğrencinin kendinde eksik gördüğü yanları belirlemesini ve bu eksikliklerini kapatması doğrultusunda çalışma yapmasını sağlamaktır. Diğer bir amacı da öğretmenin öğrencisindeki gelişmeyi takip etmesini, işlenen dersin sınıfta ne derece kavrandığının belirlenmesini ve buna göre bir geri besleme çalışması hazırlanmasını sağlamaktır.  

      Sunulan örnek çalışmada kazanımların değerlendirilmesine yönelik rubrik uygulaması yapılmıştır. Çalışmadaki örneklemde 6. sınıf öğrencileri kullanılmıştır. Bu öğrencileri Fen Bilgisi dersi “Canlının İç Yapısına Yolculuk” ünitesi, “En Küçük Olanindan En Büyük Olanına Kadar Tüm Canlıların Yapısını oluşturan Birimi:Hücre” konusunda edinmeleri gereken kazanımları değerlendirilmiştir. Kazanımlar, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen temel kazanımlardır. Ayrıca zümre kararıyla belirlediğimiz ek kazanımlar da çalışmaya eklenmiştir. İlk adımda öğrencilerden bu kazanımları ne düzeyde edindikleri, dağıtılan kağıt arac ışığıyla beşli Likert tipine göre belirlemeleri istenmiştir. Daha sonra çalışma toplanarak aynı kazanımlar öğretmen tarafından değerlendirilmiştir. Öğretmen değerlendirmesi yapıldıktan sonra çalışma kağıdı öğrencilere geri verilmiş ve velinin imzası istenerek velinin de kazanımlardan ve değerlendirmeden haberdar olması sağlanmıştır (Bkn Ek 1). 

      Çalışma sonunda öğrenci özdeğerlendirmesini yapmış, eksik ve güçlü yanlarını belirlemiş ve konuyla ilgili kazanımlarının neler olduğunu görmüştür. Öğretmen sınıf bazında beklenilen kazanımların ne düzeyde edinildiğini daha açık ve net olarak gözlemlemiş ve buna göre geri besleme çalışması yapmıştır. Kazanımlarda problem yaşayan öğrenciler bireysel olarak tespit edilmiş ve geri besleme çalışmaları buna göre düzenlenmiştir.  
EK-ÇİZELGE...Bilgisayarınıza indirin... 

 Kaynakça:

Picket, N ve Dodge, B. 2001. Rubrics for Web Lessons, http://edweb.sdsu.edu/webquest/rubrics/weblessons.htm

Andrade, H.G. (2005). Teaching with rubrics:The good, the bad and the ugly. College Teaching 53(1): 27-30

Black,P., William, D. (1998). Inside the black box: Raising standarts through classroom assessment. Phi Delta apan 80(2): 139-148

Shepard, L. 2000. The role of assessment in learning culture. Educational Researcher 29(7): 4-14

Fullan, M (2001). The new meaning of educational change (3d ed.). New York: Teacher College

Epstein, J. (1994). Theory to practice: School and family partnerships lead to school improvement and student success. In C. Fagnano & B. Werber, Eds., School, family and community interaction: A view from the firing lines (pp.39-52). Arlington Heights, IL: IRI/SkyLight Training and Publishing.

Falchikov, N. (1986). Product comparisons and process benefits of colloborative peer gropu and self assessments. Assessment and Evaluation in Higher Education 11 (2):146-66.

Goodrich, H. (1997). Understanding rubrics. Educational Leadership 54 (4):14-17